1. CŨ MÀ MỚI
Theo đạo diễn Trần Vũ Thủy, đạo diễn phim “Cậu Vàng”, kịch bản phim được cố đạo diễn, NSND Bùi Cường ấp ủ từ lâu. Đây là tác phẩm để tri ân nhà văn Nam Cao, đồng thời cũng là phim điện ảnh đầu tiên của Việt Nam lấy một chú chó làm nhân vật chính trung tâm, là linh hồn của câu chuyện, là mạch điểm kết nối xuyên suốt bộ phim cũng như với những nhân vật khác.
Bộ phim khởi quay vào tháng 9/2019 với sự tham gia của dàn diễn viên nổi bật ở hai miền Bắc – Nam: Nghệ sĩ Viết Liên (vai Lão Hạc), NSƯT Hữu Châu (vai Bá Kiến), NSƯT Chiều Xuân (vợ cả Bá Kiến), Khánh Huyền (vợ hai Bá Kiến), Băng Di (vợ ba Bá Kiến), Will (Lý Cường, con trai Bá Kiến), Trần Lê Nam (giáo Thứ), Trần Doãn Hoàng (Cò, con trai Lão Hạc), Bích Ngọc (Cải, người yêu Cò), Thanh Hoa (vợ giáo Thứ), Thanh Bình (Lê Văn), Chiến Thắng (thầy Hoàng)…
Ngay sau khi first look đầu tiên của bộ phim được công bố, những người yêu điện ảnh đã được chiêm ngưỡng những thước phim đầu tiên với không gian hình ảnh sống động, những cảnh quay đẹp, tinh tế và nhiều màu sắc. Các nhân vật trong phim hiện lên với nhiều cá tính khác nhau. Và dẫu có nghèo khó, bị chèn ép đến cùng cực nhưng vẫn dễ dàng thấy được những khoảnh khắc “ung dung tự tại”, hạnh phúc giản đơn của họ.
Trong first look 50 giây ngắn ngủi của phim “Cậu Vàng” được công bố, hình ảnh Lão Hạc, Cò và cậu Vàng trên cánh đồng mang đến cảm giác ấm áp, tràn đầy niềm vui, vượt lên những nghèo đói, khó khăn của cuộc sống lúc bấy giờ. “Ngay từ khâu kịch bản, NSND Bùi Cường đã dùng hơi thở hiện đại, góc nhìn điện ảnh của xã hội mới tạo ra các nhân vật trong Cậu Vàng nhưng vẫn giữ cái hồn văn học đã làm nên tên tuổi của cố nhà văn Nam Cao”, đạo diễn Trần Vũ Thủy cho biết.
Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên cho rằng, đối với một tác phẩm chuyển thể, phóng tác… chúng ta hãy bớt liên hệ giữa nguyên tác văn học và phim để tập trung xem phim, coi nó như một tác phẩm điện ảnh độc lập. Ông cũng nêu quan điểm khi làm phim, sự trung thành với tác phẩm văn học gốc thực ra chỉ là tương đối nhưng do đặc thù của thể loại, giới hạn về thời gian… Do đó, ê-kíp làm phim có thể cắt bớt tuyến nhân vật, tuyến câu chuyện và cả sự sáng tạo để bộ phim trở nên hấp dẫn trên nguyên tắc không được bóp méo, xuyên tạc tác phẩm.
“Trong phim, những tâm tư, tình cảm, hành vi của nhân vật được xây dựng có nhiều nét mởi mẻ, dân chủ hơn, bình đẳng hơn, sức phản kháng mạnh mẽ hơn so với nguyên tác văn học. Bên cạnh đó, tác giả thêm vào nhiều nhân vật mới góp phần xây dựng nên một bức tranh xã hội đa dạng với nhiều tính cách và cung bậc, gần gũi với xã hội hiện nay, và tất cả đều được xoay quanh nhân vật trung tâm là cậu Vàng. Nói cách khác, nhân vật cậu Vàng chính là tấm gương tham chiếu cho mọi nhân vật, mọi diễn biến của chuyện phim”, đạo diễn Trần Vũ Thủy cho biết.
2. NHỮNG LỰA CHỌN KHÓ KHẮN
Việc lựa chọn diễn viên cho nhân vật chính là con người đã khó, vai chính là 1 chú chó còn khó hơn gấp nhiều lần. Bởi nếu diễn viên chính là người, lại được đào tạo chuyên nghiệp về diễn xuất, việc tương tác giữa người với người và thể hiện cảm xúc không hề có rào cản. Tuy nhiên, khi nhân vật chính là cậu Vàng – một chú chó – sự giao tiếp, tương tác giữa nhân vật chính đặc biệt này với các nhân vật khác trong phim gặp phải rào cản lớn, chưa kể đến những tâm tư, tình cảm của một chú chó cũng như việc xử lý những thói quen cố hữu của nó khi đưa lên màn ảnh là một điều vô cùng khó. Nhiều nền điện ảnh lớn trên thế giới hiện nay sử dụng công nghệ 3D cho những trường nhân vật dạng này. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chân thực, gần gũi, ê-kíp làm phim vẫn lựa chọn nhân vật chính, cậu Vàng, là một chú chó thật, cho dù lựa chọn này vấp phải rất nhiều trở ngại.
Quyết định chọn diễn viên bốn chân nào sẽ vào vai cậu Vàng là công việc rất khó khăn đối với ê-kíp làm phim, đây là kết quả của một quá trình dài và chuẩn bị đầy đủ các tiêu chí và casting kỹ lưỡng. Cậu Vàng cần có tố chất diễn xuất tốt, khả năng biểu hiện cảm xúc phù hợp và khả năng giao tiếp tuyệt đối với các nhân vật khác trong phim. Cậu Vàng cũng phải là chú chó thân thiện để có thể tương tác với rất nhiều người trong không gian phim với nhiều trạng thái tâm lý khác nhau. Như khi giao tiếp với những người đến ức hiếp Lão Hạc thì cậu Vàng phải có thái độ phản kháng, có hành động chiến đấu để bảo vệ chủ của nó. Nhưng khi giao tiếp với giáo Thứ hay những nhân vật khác, nó lại phải thể hiện sự thân thiện, hiền lành chất phác như chính chủ nhân của nó…
“Việc kiểm soát được cảm xúc của cậu Vàng trong phim là vô cùng khó đối với cả các huấn luyện viên của Cậu Vàng – những chuyên gia đến từ Trung tâm huấn luyện chó nghiệp vụ PDS – và các thành viên khác trong ê-kíp làm phim, bởi về bản chất, một con chó thường chỉ nghe lời người chủ của nó và phản ứng tiêu cực với bất cứ ai khác, đặc biệt là khi có đông người”, đạo diễn Trần Vũ Thủy cho biết.
Cũng theo đạo diễn Thủy, việc tìm, lựa chọn và dựng lại bối cảnh phim cũng là 1 công việc khó khăn cho đoàn làm phim. Để tái hiện một cách chân thực nhất bối cảnh nông thôn Bắc bộ lúc bấy giờ, thiết kế mỹ thuật đã phải lựa chọn bối cảnh một cách kỹ lưỡng, hạn chế việc sử dụng kỹ xảo và trường quay để làm tăng hiệu quả về mặt hình ảnh, tạo nên những khung hình đẹp có tính chân thực cao.
3. NHIỀU THỬ THÁCH
Chia sẻ về quá trình thực hiện dự án phim “Cậu Vàng”, đạo diễn Trần Vũ Thủy cho biết: Đây là bộ phim mà ngay từ những giai đoạn đầu tiên đã rất được khán giả quan tâm, bởi phim được phóng tác từ nguyên tác văn học của nhà văn Nam Cao – tác phẩm văn học kinh điển, nổi tiếng mà ai cũng biết tới và thuộc nằm lòng. Chính sự nổi tiếng và quá thân thuộc với khán giả của nguyên tác tạo nên áp lực rất lớn đối với chúng tôi, những người làm phim “Cậu Vàng”, khi tái hiện dù chỉ một phần, một góc độ nào đó của nguyên tác trên phiên bản điện ảnh.
Từ lâu, những hình ảnh Lão Hạc, giáo Thứ, Bá Kiến, Lý Cường… như đóng đinh trong tư duy của khán giả Việt Nam. Cũng bởi vậy, việc thay đổi, làm mới những hình ảnh này mà vẫn được khán giả chấp nhận là một thử thách vô cùng lớn đối với những nhà làm phim “Cậu Vàng”.
Theo đạo diễn Trần Vũ Thủy, điểm khó nhất khi thực hiện phim Cậu Vàng chính là việc lựa chọn nhân vật chính – cậu Vàng. Cậu Vàng là 1 chú chó, nhưng trong phim, chú chó đã được nhân cách hóa như một con người, có tính cách, tâm lý, có cảm xúc với đầy đủ các cung bậc hỉ – nộ – ái – ố của một con người. Cậu Vàng có mọi tương tác như người với người với các nhân vật khác trong phim.
Trong phim, tình cảm của con người với con người, con người với động vật được đề cao đến cực điểm, như một tình cảm thiêng liêng. Nhân vật cậu Vàng như một nhân vật chính diện trong dòng phim siêu anh hùng. Cậu ấy trung thành, khôn ngoan, sẵn sàng xả thân chiến đấu vì chủ, để bảo vệ người chủ trước mọi sự áp bức bất công.
“Việc chọn được nhân vật cậu Vàng đáp ứng được tất cả tinh thần, mong muốn của kịch bản, hội tụ được những kỹ năng cần thiết để vào vai là điều vô cùng khó khăn. Đây cũng là điều trăn trở của NSND Bùi Cường trong những ngày cuối cùng của mình trên giường bệnh và cả ê-kíp làm phim cho đến tận những ngày cuối cùng thực hiện bộ phim này”, đạo diễn Trần Vũ Thủy chia sẻ.
Nhận định về nhân vật cậu Vàng, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên cho rằng: “Lên phim, nếu chú chó diễn xuất lóng ngóng thì có lẽ bộ phim rất khó thành công. Vì vậy tôi cho rằng, nên chờ phim ra rạp để xem diễn xuất của cậu Vàng như thế nào hơn là chỉ tập trung hoàn toàn vào hình dáng, vẻ ngoài hay nguồn gốc của nó”.
Để làm mới những giá trị cũ đã trở thành hình tượng trong lòng khán giả, phim “Cậu Vàng” vẽ lên một bức tranh toàn cảnh của xã hội và tạo sức hút đối với khán giả từ các xung đột, kịch tính được đẩy lên cao trào. Không chỉ trong những câu chuyện xã hội, những drama bi hài còn xuất hiện trong nội tâm của từng nhân vật, đặc biệt là cậu Vàng.
Trong vòng xoáy của xã hội với những xung đột của cường hào ác bá với người dân nghèo mà thời nào cũng có, những tranh đoạt lợi ích, những mưu mô cưỡng đoạt, cậu Vàng hiện lên với những đức tính tốt đẹp, lòng trung thành, tình yêu thương trong không gian ấm áp tình làng nghĩa xóm… dẫn dắt câu chuyện phim để truyền tải những thông điệp giá trị.
Bên cạnh đó, những sáng tạo mới mẻ, những nhân vật mới của phim “Cậu Vàng” đã mang đến làn gió mới cho phim, từ đó thoát ra ngoài những khuôn khổ của nguyên tác, tạo thêm nhiều giá trị mới, thêm màu sắc gần gũi với xã hội hiện tại và tạo cảm hứng thú vị, hấp dẫn cho khán giả. Đây cũng là tinh thần của tác giả gửi gắm vào bộ phim, đồng thời cũng là thử thách lớn đối với những người làm phim khi thực hiện dự án phim “Cậu Vàng”.
